Gaganyaan 2023:મિશન ગગનયાન અંતરિક્ષમાં સૌથી મોટું પગલું , વિશ્વમાં ભારતીય ટેક્નોલોજીનો પરચમ લહેરાશે

Gaganyaan 2023:મિશન ગગનયાન અંતરિક્ષમાં સૌથી મોટું પગલું , વિશ્વમાં ભારતીય ટેક્નોલોજીનો પરચમ લહેરાશે

અંતરીક્ષના અનંત રહસ્યોને શોધવા માટે માનવ સ્વભાવે ચંદ્ર, મંગળ, શુક્ર વગેરે જેવા પાર્થિવ અવકાશી પદાર્થો પર માનવ પગના છાપ છોડી છે. આ સ્પેસ રેસમાં ભારત પણ વિશ્વના પસંદગીના દેશોની સાથે ઉભા રહેવાની કગાર પર છે. ગગનયાન, માનવોને અવકાશમાં મોકલવાનું ભારતનું મહત્ત્વાકાંક્ષી મિશન, સ્વદેશી ટેક્નોલોજીથી બનેલું દેશનું એવું મિશન બનવા જઈ રહ્યું છે જે ભવિષ્યમાં સમગ્ર વિશ્વમાં ભારતીય વૈજ્ઞાનિક ક્ષમતાનો ધ્વજ લહેરાશે.

આ ગગનયાન ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO) સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરમાંથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું છે. ભારતના મહત્વાકાંક્ષી મિશન ગગનયાનનું શું થશે, જેણે તાજેતરમાં ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવીય ભાગ પર ચંદ્રયાન-3ના સફળ ઉતરાણ પછી સમગ્ર વિશ્વમાં ઇતિહાસ રચ્યો છે? ચાલો આ અવકાશ મિશન વિશે 10 મુદ્દાઓમાં સમજીએ.

1. મિશન ગગનયાન હેઠળ, અવકાશયાત્રીઓને પૃથ્વીથી 400 કિલોમીટર દૂર અવકાશમાં મોકલવામાં આવશે, જ્યાં અવકાશયાત્રીઓ ત્રણ દિવસ સુધી પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં પરિભ્રમણ કરશે.

2. આ પછી, આ અવકાશયાત્રીઓને પૃથ્વી પર સુરક્ષિત રીતે લેન્ડ કરવામાં આવશે. ગગનયાનમાં અવકાશયાત્રીઓને લઈ જતી કેપ્સ્યુલને બંગાળની ખાડીમાં પાછી લેન્ડ કરવામાં આવશે જ્યાં ભારતીય નૌકાદળ તેમને શોધીને સુરક્ષિત રીતે બચાવશે.

3. આ સમગ્ર ટેક્નોલોજી સ્વદેશી છે અને તેને ભારતીય ટેક્નોલોજી કંપનીઓ દ્વારા ISROના સહયોગથી વિકસાવવામાં આવી છે. તેની સફળતા સ્પેસ નેવિગેશન, રિમોટ સેન્સિંગ, રિમોટ ડ્રાઇવિંગ, રિમોટ નેવિગેશન જેવી ભારતની સ્વદેશી ટેકનોલોજીમાં ભવિષ્યમાં નવા ઉદ્યોગો માટે દરવાજા ખોલશે.

4. શનિવારે (21 ઓક્ટોબર), આ મિશનની પ્રથમ ટેસ્ટ ફ્લાઇટના ભાગ રૂપે, ક્રૂ મોડ્યુલને બાહ્ય અવકાશમાં મોકલવામાં આવી રહ્યું છે અને તેને સમુદ્રમાં પાછું લેન્ડ કરવામાં આવશે. ફ્લાઇટ દરમિયાન, સિક્વન્સિંગ, ટેલિમેટ્રી, એનર્જી વગેરે જેવા પાસાઓની તપાસ કરવામાં આવશે જે માનવોને અવકાશમાં મોકલવાના પડકારોને સમજવામાં મદદરૂપ થશે.

5. પરીક્ષણ પ્રક્ષેપણ હેઠળ, ‘ટેસ્ટ વ્હીકલ એબોર્ટ મિશન’ (TV-D1) ક્રૂ એસ્કેપ સિસ્ટમ (ક્રુ રેસ્ક્યૂ સિસ્ટમ) અને ક્રૂ મોડ્યુલને 17 કિમીની ઊંચાઈએ લોન્ચ કરશે, જે લગભગ 10 કિમીની ઊંચાઈએ સમુદ્રમાં સુરક્ષિત રીતે ઉતરશે તેવી અપેક્ષા છે. શ્રીહરિકોટાથી કિ.મી. છે.

6. ક્રૂ એસ્કેપ સિસ્ટમ ગગનયાનમાં ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ સિસ્ટમ છે. જો રોકેટને કંઈપણ થાય, તો રોકેટ વિસ્ફોટ થાય અને બળી જાય તે પહેલાં ક્રૂને ઓછામાં ઓછા બે કિલોમીટર દૂર ખસેડીને બચાવી શકાય. તેથી આ પરીક્ષણ ક્રૂ સભ્યોના ભાગી જવાની સિસ્ટમ દર્શાવવા માટે છે. આને ટ્રાન્સોનિક સ્થિતિ કહેવામાં આવે છે.

7. ગગનયાનનું ક્રૂ મોડ્યુલ એટલું આધુનિક છે કે તેમાં ઘણી ખાસ વિશેષતાઓ છે. જેમ કે નેવિગેશન સિસ્ટમ, ફૂડ હીટર, ફૂડ સ્ટોરેજ, હેલ્થ સિસ્ટમ અને ટોઇલેટ વગેરે. આને અવકાશયાત્રીઓની સુવિધા માટે વિકસાવવામાં આવ્યા છે.

8. મનુષ્યને અવકાશમાં મોકલતા પહેલા, “વ્યોમ મિત્ર” નામનો સ્ત્રી રોબોટ મોકલવામાં આવશે જેનું શરીર હવાનું દબાણ, ગરમીની અસર અને અન્ય પડકારોને આધિન રહેશે. તે મુજબ ભારતના અવકાશયાત્રીઓએ તૈયાર રહેવું પડશે.

9. મિશન માટે, અવકાશયાત્રીઓને બેંગલુરુમાં અવકાશયાત્રી તાલીમ સુવિધામાં વિશેષ તાલીમ આપવામાં આવી રહી છે. તેમને ફિઝિકલ, ક્લાસરૂમ, ફિટનેસ, સિમ્યુલેટર અને ફ્લાઈટ સૂટની ટ્રેનિંગ આપવામાં આવી રહી છે. આમાં ભારતીય વાયુસેનાના અધિકારીઓને પણ સામેલ કરવામાં આવ્યા છે.

10. ભારત સરકારે મિશન ગગનયાન માટે રૂ. 90.23 બિલિયનનું બજેટ ફાળવ્યું છે. મિશનની સફળતા બાદ ભારત વર્ષ 2035 સુધીમાં અંતરિક્ષમાં પોતાનું સ્પેસ સ્ટેશન સ્થાપિત કરવાનું લક્ષ્ય ધરાવે છે. 2024ના અંત સુધીમાં અથવા 2025ની શરૂઆતમાં મિશન ગગનયાન હેઠળ મુસાફરોને અવકાશમાં મોકલવાના છે. તે પહેલા ટેસ્ટિંગના અનેક રાઉન્ડ થશે.