ભારત અને ઈરાન વચ્ચે ચાબહાર સમજૂતીથી અમેરિકાએ બતાવી આંખ

ભારત અને ઈરાન વચ્ચે ચાબહાર સમજૂતીથી અમેરિકાએ બતાવી આંખ

ચાબહાર પોર્ટ માટે ભારત અને ઈરાન સરકાર વચ્ચે એક મોટી ડીલ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા છે. ભારતે શાહિદ બેહેશ્તી પોર્ટ ટર્મિનલના સંચાલન માટે 10 વર્ષના કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા. આ પ્રથમ વખત છે જ્યારે ભારત વિદેશમાં સ્થિત પોર્ટનું સંચાલન સંભાળશે. આનાથી ભારતને મધ્ય એશિયા સાથે વેપાર વધારવામાં મદદ મળશે. ઉપરાંત, આ સમજૂતીને પાકિસ્તાનના ગ્વાદરમાં ચીન દ્વારા બનાવવામાં આવી રહેલા બંદર પર કાપ તરીકે જોવામાં આવી રહ્યું છે. જો કે ભારત અને ઈરાન વચ્ચેના આ કરારથી અમેરિકા ચોંકી ગયું છે. અમેરિકાએ આ સમજૂતીની નિંદા કરતા કહ્યું કે ઈરાન સાથે કોઈ પણ સમજૂતી કરતા પહેલા કોઈપણ દેશને એ જાણવું જોઈએ કે તેના પર પ્રતિબંધો પણ લગાવી શકાય છે.

ખરેખર ઈઝરાયેલ અને ઈરાન વચ્ચે કેટલાક દિવસોથી તણાવ ચાલી રહ્યો છે. સૌપ્રથમ ઈઝરાયેલે ઈરાની કમાન્ડરને હવાઈ હુમલામાં મારી નાખ્યો. થોડા દિવસો પહેલા જ અમેરિકાએ ઈઝરાયેલ પર હુમલા બાદ તેના માનવરહિત હવાઈ વાહનના ઉત્પાદનને નિશાન બનાવીને ઈરાન પર નવા પ્રતિબંધો લાદવાની જાહેરાત કરી હતી.

ચાબહાર બંદર ઈરાનના દક્ષિણ કિનારે સિસ્તાન-બલુચિસ્તાન પ્રાંતમાં આવેલું છે. ભારત અને ઈરાન સંયુક્ત રીતે આ બંદરનો વિકાસ કરી રહ્યા છે. ઈન્ડિયા પોર્ટ્સ ગ્લોબલ લિમિટેડ (IPGL) અને ઈરાનના પોર્ટ્સ એન્ડ મેરીટાઇમ ઓર્ગેનાઈઝેશને સોમવારે શિપિંગ અને વોટરવેઝ મિનિસ્ટર સર્બાનંદ સોનોવાલની હાજરીમાં આ પોર્ટ સંબંધિત કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. એક સત્તાવાર નિવેદન અનુસાર, IPGL લગભગ $120 મિલિયનનું રોકાણ કરશે જ્યારે $250 મિલિયન દેવા તરીકે એકત્ર કરવામાં આવશે.

ભારત અને ઈરાને શાહિદ બેહેશ્તી પોર્ટ ટર્મિનલના સંચાલન માટે 10-વર્ષના કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા પછી ચાબહાર પોર્ટ ચોક્કસપણે વધુ રોકાણ અને જોડાણ જોશે, એમ વિદેશ પ્રધાન એસ જયશંકરે ઈરાન સાથેના સોદા પછી જણાવ્યું હતું. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે આ બંદર ભારત અને મધ્ય એશિયાને વધુ સારી રીતે જોડવામાં મદદ કરશે.

જયશંકરે કહ્યું, “બંદર હજી વિકસિત થયું નથી. જો 10 વર્ષ સુધી કોઈ કરાર ન થાય તો પોર્ટમાં રોકાણ કરવું મુશ્કેલ છે. તેથી એવી આશા છે કે ચાબહારનો જે હિસ્સો હવે આપણે સામેલ છીએ તેમાં ચોક્કસપણે વધુ રોકાણ જોવા મળશે. આનાથી તે પોર્ટ સાથે કનેક્ટિવિટી વધુ વધશે,” તેમણે કહ્યું, “અમે માનીએ છીએ કે તે ભાગમાં કનેક્ટિવિટી એક મોટી સમસ્યા છે. ચાબહાર આપણને મધ્ય એશિયા સાથે જોડશે.

ચાબહાર પોર્ટને લઈને ભારત અને ઈરાન વચ્ચે થયેલી સમજૂતીના કલાકો બાદ અમેરિકાની તીખી પ્રતિક્રિયા આવી છે. “ઈરાન સાથેના વેપાર સોદાને ધ્યાનમાં લેતા કોઈપણ દેશને પ્રતિબંધોના સંભવિત જોખમોથી વાકેફ હોવું જોઈએ,” તેણીએ કહ્યું.

યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટના ડેપ્યુટી પ્રવક્તા વેદાંત પટેલે જણાવ્યું હતું કે, “અમે એવા અહેવાલોથી વાકેફ છીએ કે ઈરાન અને ભારતે ચાબહાર પોર્ટને લઈને એક કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. હું ચાબહાર પોર્ટ તેમજ અમારા દ્વિપક્ષીય સંબંધો અંગે ભારત સરકારને આ વાત જણાવવા માંગુ છું. “હું તમને અમારી વિદેશ નીતિ વિશે જણાવવા માંગુ છું… કોઈ પણ દેશ જે ઈરાન સાથે વેપાર કરે છે તેણે સંભવિત જોખમો અને પ્રતિબંધોથી વાકેફ હોવું જોઈએ જે તેમના પર લાદવામાં આવી શકે છે.”હું એટલું જ કહીશ, કારણ કે તે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સાથે સંબંધિત છે, ઇરાન પર યુએસ પ્રતિબંધો યથાવત છે અને અમે તેને લાગુ કરવાનું ચાલુ રાખીશું,” તેમણે કહ્યું.