લોકસભા ચૂંટણીના ત્રીજા તબક્કામાં મંગળવારે (7 મે)ના રોજ 10 રાજ્યો અને એક કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશની 93 બેઠકો પર મતદાન થશે. 28 વર્ષ બાદ ગુજરાતમાં મે મહિનામાં લોકસભા ચૂંટણીનું મતદાન યોજાશે. આ પહેલાં 1996માં ગુજરાતમાં મે મહિનામાં મતદાન યોજાયું હતું.
અગાઉ 95 બેઠકો પર મતદાન થવાનું હતું, પરંતુ ગુજરાતની સુરત બેઠક પર ભાજપના ઉમેદવાર મુકેશ દલાલ બિનહરીફ ચૂંટાયા છે. કોંગ્રેસના નિલેશ કુંભાણીનું ફોર્મ 21 એપ્રિલે નામંજૂર કરવામાં આવ્યું હતું. તેમજ 8 ઉમેદવારોએ ઉમેદવારી પાછી ખેંચી હતી.
આ ઉપરાંત ચૂંટણી પંચે જમ્મુ-કાશ્મીરની અનંતનાગ-રાજૌરી સીટની 30 એપ્રિલે યોજાનારી ચૂંટણીને પણ મોકૂફ રાખી હતી. અહીં હિમવર્ષા અને ભૂસ્ખલનને કારણે આવું થયું હતું. હવે ત્યાં છઠ્ઠા તબક્કામાં 25 મેના રોજ ચૂંટણી યોજાશે.
ત્રીજા તબક્કામાં મધ્યપ્રદેશની બેતુલ સીટ પર પણ મતદાન થવાનું છે. બીએસપી ઉમેદવારના મૃત્યુ પછી, બીજા તબક્કા (26 એપ્રિલ)માં થનાર મતદાન ત્રીજા તબક્કા સુધી સ્થગિત કરવામાં આવ્યું હતું.
ચૂંટણીપંચના જણાવ્યા અનુસાર ત્રીજા તબક્કામાં કુલ 1352 ઉમેદવારો મેદાનમાં છે. તેમાંથી 1229 પુરુષ અને 123 (9%) મહિલા ઉમેદવારો છે.
એસોસિયેશન ફોર ડેમોક્રેટિક રિફોર્મ્સ (ADR)ના અહેવાલ મુજબ, 244 ઉમેદવારો ગુનાહિત છબી ધરાવે છે. 392 ઉમેદવારો પાસે 1 કરોડ કે તેથી વધુની સંપત્તિ છે.
હવામાન વિભાગની આગાહી…
હવામાન વિભાગ દ્વારા 7 મે મતદાનના દિવસે સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છના વિસ્તારોમાં હીટવેવની આગાહી કરવામાં આવી છે. પોરબંદર, ભાવનગર, ગીર સોમનાથ, કચ્છ અને દીવમાં હીટવેવની સંભાવના છે. જ્યારે દક્ષિણ ગુજરાત અને સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છના વિસ્તારોમાં ગરમ અને ભેજવાળી હવાના કારણે બફારાવાળું વાતાવરણ રહેવાની સંભાવના વ્યક્ત કરવામાં આવી છે. રાજ્યના ઘણા જિલ્લાઓમાં સામાન્ય કરતાં મહત્તમ તાપમાન વધુ રહેશે. 7 મે એ અમદાવાદનું મહત્તમ તાપમાન 43 ડિગ્રી સેલ્સિયસ રહેવાનું અનુમાન છે.
સવાર-સાંજ વધુ મતદાનની સંભાવના મતદાનનો સમય સવારે 7થી સાંજના 6 વાગ્યા સુધીનો છે. ત્યારે બપોરે વધુ ગરમી હોવાના કારણે સવારે અને સાંજે વધુ મતદાન થવાની સંભાવના છે. વૃદ્ધો અને ગંભીર રોગો ધરાવતા લોકોએ વહેલા મતદાન કરવું જોઇએ. સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છના ઘણા વિસ્તારોમાં મહત્તમ તાપમાન 3થી 5 ડિગ્રી વધુ રહેવાની સંભાવના છે. જ્યારે ગુજરાતના અન્ય પ્રદેશોમાં હીટવેવની આગાહી નથી. પરંતુ મોટા ભાગના જિલ્લાઓમાં તાપમાન 40° સેલ્સિયસથી વધુ રહેવાની સંભાવના છે.
244 ઉમેદવારો સામે ફોજદારી કેસો છે, જેમાંથી 172 પર હત્યા, બળાત્કાર વગેરે જેવા કેસ છે
ADR રિપોર્ટ દર્શાવે છે કે 244 (18%) ઉમેદવારો સામે ફોજદારી કેસ છે. તેમાંથી 172 (13%)માં હત્યા, અપહરણ, બળાત્કાર જેવા ગંભીર કેસો પણ સામેલ છે. 5 ઉમેદવારો સામે હત્યાના 24 અને હત્યાના પ્રયાસના કેસ નોંધાયા છે.
38 ઉમેદવારો સામે મહિલાઓ વિરુદ્ધના ગુનાઓ માટે કેસ નોંધાયેલા છે. તેમાંથી બે સામે બળાત્કારના કેસ ચાલી રહ્યા છે. તેમજ, 17 ઉમેદવારો વિરુદ્ધ હેટ સ્પિચ સંબંધિત કેસ નોંધાયેલા છે.
ત્રીજા તબક્કામાં 392 ઉમેદવારો કરોડપતિ બન્યા
ADR મુજબ ત્રીજા તબક્કાના 1352 ઉમેદવારોમાંથી 392 એટલે કે 29% ઉમેદવારો કરોડપતિ છે. તેમની પાસે સરેરાશ 5.66 કરોડ રૂપિયાની સંપત્તિ છે. તેમજ, એવા પાંચ ઉમેદવારો છે જેમણે તેમની સંપત્તિ શૂન્ય જાહેર કરી છે.
મહારાષ્ટ્રની કોલ્હાપુર સીટ પરથી અપક્ષ ઉમેદવાર ઈરફાન અબુતાલિબ ચાંદ પાસે સૌથી ઓછી માત્ર 100 રૂપિયાની સંપત્તિ છે. તેમજ, ગુજરાતની બારડોલી બેઠક પરથી બહુજન સમાજ પાર્ટી (BSP) ના ઉમેદવાર રેખાબેન હરસિંહભાઈ ચૌધરીએ તેમની સંપત્તિ 2000 રૂપિયા જાહેર કરી છે.
647 ઉમેદવારો પર દેવું
ત્રીજા તબક્કાના 647 (48%) ઉમેદવારો સામે લોન ચાલી રહી છે. મધ્યપ્રદેશની મોરેના સીટ પરથી બીએસપી ઉમેદવાર રમેશ ગર્ગ સૌથી વધુ દેવાદાર છે. આશ્ચર્યજનક વાત એ છે કે તેમની પાસે 351.61 કરોડ રૂપિયાની જવાબદારી છે, જ્યારે તેમની કુલ સંપત્તિ 16.47 કરોડ રૂપિયા છે.
સૌથી વધુ વાર્ષિક આવકના સંદર્ભમાં મહારાષ્ટ્રની માધા બેઠક પરથી ભાજપના રણજિતસિંહ હિન્દુરાવ નાઈક નિમ્બાલકર ટોચ પર છે. તેમની કુલ વાર્ષિક આવક 44.57 કરોડ રૂપિયા છે. તેમણે વેપાર અને ખેતીને તેમની આવકના સ્ત્રોત તરીકે દર્શાવ્યા છે.
કુલ 1352 ઉમેદવારોમાંથી, 591 (44%) ઉમેદવારો સ્નાતક છે, જ્યારે 19 ઉમેદવારોએ પોતાને અભણ જાહેર કર્યા છે. જ્યારે, 411 (30%) ઉમેદવારોની ઉંમર 25 થી 40 વર્ષની વચ્ચે છે અને 228 (17%) 61 થી 80 વર્ષની વચ્ચે છે, જ્યારે એક ઉમેદવારની ઉંમર 84 વર્ષની છે.
ત્રીજા તબક્કાની હોટ સીટો પર એક નજર…
1. ગાંધીનગર, ગુજરાત
દેશના ગૃહમંત્રી અમિત શાહ અહીંથી ભાજપ વતી ચૂંટણી લડી રહ્યા છે. આ બેઠક ત્રીસ વર્ષથી ભાજપ પાસે છે. ભાજપના દિગ્ગજ નેતાઓ 1999થી અહીંથી જીતતા આવ્યા છે. 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં અમિત શાહ પહેલીવાર અહીંથી લડ્યા હતા અને લગભગ સાડા પાંચ લાખ મતોથી જીત્યા હતા. તો કોંગ્રેસે આ બેઠક પરથી પાર્ટી સેક્રેટરી સોનલ રમણભાઈ પટેલને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે. તે મુંબઈ અને પશ્ચિમ મહારાષ્ટ્રમાં પાર્ટીના સહ-પ્રભારી છે. તેઓ ગુજરાત મહિલા કોંગ્રેસના પ્રમુખ પણ રહી ચૂક્યાં છે. તેમણે કહ્યું છે કે ભાજપના વરિષ્ઠ નેતા સામે ચૂંટણી લડવામાં તેણીને કોઈ સંકોચ નથી.
2. પોરબંદર, ગુજરાત
ભાજપે કેન્દ્રીય સ્વાસ્થ્ય મંત્રી મનસુખ માંડવિયાને મહાત્મા ગાંધીના જન્મસ્થળથી પોતાના ઉમેદવાર બનાવ્યા છે. વ્યવસાયે વેટરનરી ડૉક્ટર એવા માંડવિયા ગુજરાતમાંથી બે વખત રાજ્યસભાના સાંસદ છે. ચૂંટણી પ્રચાર માટે કેન્દ્રીય મંત્રીએ લગભગ 150 કિલોમીટરની પદયાત્રા કરી છે. તેમણે ભીડવાળા રોડ શોને ટાળીને પ્રચારની આ જૂની પદ્ધતિ અપનાવી છે. આ બેઠક પર પાટીદાર સમાજનો ઘણો પ્રભાવ છે. આથી કોંગ્રેસે પૂર્વ ધારાસભ્ય અને પાટીદાર નેતા લલિત વસોયાને પોતાના ઉમેદવાર બનાવ્યા છે. પાટીદાર અનામત આંદોલનમાં સક્રિય રહેલા વસોયા 2019માં પણ કોંગ્રેસના ઉમેદવાર હતા.
3. ગુના, મધ્ય પ્રદેશ
જ્યોતિરાદિત્ય સિંધિયા ફરી એકવાર તેમની પરંપરાગત બેઠક પરથી ચૂંટણી લડી રહ્યા છે. સિંધિયા 2019માં તેમના ભૂતપૂર્વ સાથીદાર કેપી સિંહ સામે ચૂંટણી હારી ગયા હતા. જોકે, તે વખતે તેઓ કોંગ્રેસમાં હતા. હારમાંથી બોધપાઠ લઈને સિંધિયાએ આ વખતે મેદાનમાં ખૂબ મહેનત કરી છે. તેમનો પુત્ર અને પત્ની પણ તેમની સાથે ચૂંટણી પ્રચારમાં વ્યસ્ત હતા.
કોંગ્રેસે સિંધિયા પરિવારના રાજકીય વિરોધી રાવ યાદવેન્દ્ર સિંહને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે. રાવ 2023 સુધી ભાજપમાં હતા. તેમના પિતા મુંગાવલી સીટથી ત્રણ વખત ભાજપના ધારાસભ્ય રહી ચૂક્યા છે. તેમણે માધવરાવ સિંધિયા અને જ્યોતિરાદિત્ય સામે પણ ચૂંટણી લડી હતી. યાદવેન્દ્રએ સિંધિયાના નજીકના સાથી બ્રિજેન્દ્ર સિંહ સામે કોંગ્રેસની ટિકિટ પર 2023માં ચૂંટણી લડી છે. જોકે તેને હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.
4. વિદિશા, મધ્યપ્રદેશ
મધ્યપ્રદેશમાં મામા તરીકે જાણીતા શિવરાજ સિંહ ચૌહાણ લગભગ 20 વર્ષ બાદ ફરી વિદિશાથી ચૂંટણી લડી રહ્યા છે. 2005માં મધ્યપ્રદેશના મુખ્યમંત્રી બનતા પહેલાં તેઓ અહીંથી પાંચ વખત સાંસદ રહી ચૂક્યા છે. હાલમાં તેઓ આ સીટના બુધની વિધાનસભા ક્ષેત્રના ધારાસભ્ય છે. પૂર્વ વડાપ્રધાન અટલ બિહારી વાજપેયી અને સુષ્મા સ્વરાજ પણ અહીંથી ચૂંટણી જીત્યાં હતાં.
કોંગ્રેસે મામાની સામે ‘દાદા’ને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે. કોંગ્રેસના ઉમેદવાર પ્રતાપભાનુ સિંહ દાદાના હુલામણા નામથી ઓળખાય છે. ભાનુ 1980 અને 1984માં અહીંથી સાંસદ રહી ચૂક્યા છે. તેઓ મધ્યપ્રદેશ યુથ કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ રહી ચૂક્યા છે. તેઓ 1980-84 સુધી સંરક્ષણ મંત્રાલયની સલાહકાર સમિતિના સભ્ય પણ હતા.
5. રાજગઢ, મધ્યપ્રદેશ
દિગ્વિજય સિંહ લગભગ 32 વર્ષ બાદ રાજગઢ સીટ પર પરત ફર્યા છે. દિગ્વિજય 1991માં અહીંથી સાંસદ બન્યા હતા, પરંતુ 1993માં મુખ્યમંત્રી બન્યા બાદ રાજીનામું આપી દીધું હતું. ત્યારથી લઈને 2004 સુધી તેમના ભાઈ લક્ષ્મણસિંહ આ સીટ પર કોંગ્રેસ અને બીજેપી બંને પક્ષોના સાંસદ હતા. 2019માં દિગ્વિજય સિંહે ભોપાલથી લોકસભાની ચૂંટણી લડી હતી, પરંતુ તેઓ ભાજપના ઉમેદવાર સાધ્વી પ્રજ્ઞા સામે હારી ગયા હતા.
બીજી તરફ ભાજપે રોડમલ નગરમાંથી બે વખતથી ત્રીજી વખત ચૂંટણી મેદાનમાં ઉતાર્યા છે. છેલ્લી બે ચૂંટણીઓ સરળતાથી જીતી ચૂકેલા નાગર માટે આ વખતે પડકાર અઘરો છે. તેમને અપેક્ષા નહોતી કે કોંગ્રેસ આટલા શક્તિશાળી નેતાને મેદાનમાં ઉતારશે. આ કારણોસર નાગર વડાપ્રધાન મોદીની છબીના આધારે ચૂંટણી લડી રહ્યા છે.
6. બારામતી, મહારાષ્ટ્ર
બારામતી બેઠક પરનો મુકાબલો ઘણો રસપ્રદ છે. ગયા વર્ષે એનસીપીમાં બે ભાગલા થયા બાદ અહીં ભાવનાત્મક મુદ્દાઓ પર ચૂંટણી લડવામાં આવી રહી છે. ચૂંટણીમાં શરદ પવારની પુત્રી અને પુત્રવધૂના સામસામે આવવાનો અને પરિવાર તૂટવાનો મુદ્દો મોટો છે. મોદીની ગેરંટી અને રામમંદિર જેવા મુદ્દા અહીં ગાયબ છે. એક તરફ, સુપ્રિયા સુલે એનસીપી (શરદ પવાર જૂથ) તરફથી ચૂંટણી લડી રહી છે, જ્યારે તેમની ભાભી અને મહારાષ્ટ્રના ડેપ્યુટી સીએમ સુનેત્રા પવારની પત્ની એનસીપી તરફથી તેમની સામે ચૂંટણી લડી રહી છે.
આવી જ હરીફાઈ 1960માં પણ જોવા મળી હતી, જ્યારે શરદ પવારનો સામનો તેમના મોટા ભાઈ વસંતરાવ સાથે થયો હતો. પછી તેના ભાઈ ચૂંટણી હારી ગયા. આ બેઠક NCPનો ગઢ માનવામાં આવે છે. શરદ પવાર અહીંથી છ વખત સાંસદ રહી ચૂક્યા છે. અજિત પવાર પણ એક વખત અહીંથી સાંસદ રહી ચૂક્યા છે અને સુપ્રિયા છેલ્લા ત્રણ વખતથી અહીંથી સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા છે.