ક્રિકેટ ચાહકો ઈન્ડિયન પ્રીમિયર લીગ (આઈપીએલ) 2024ની સીઝનની આતુરતાથી રાહ જોઈ રહ્યા છે. પરંતુ તે પહેલા અમે મિની ઓક્શનની રાહ જોઈ રહ્યા છીએ, જે 19મી ડિસેમ્બરે દુબઈમાં યોજાવાની છે. પરંતુ આ પહેલા તમામ 10 ટીમોએ તેમના 89 ખેલાડીઓને રિલીઝ કર્યા છે, જેનું લિસ્ટ પણ રવિવારે (26 નવેમ્બર) જાહેર કરવામાં આવ્યું છે.
ઉપરાંત, આ દિવસે, IPL ઇતિહાસમાં સૌથી મોટો વેપાર ટ્રાન્સફર વિન્ડો હેઠળ જોવા મળ્યો હતો. ગુજરાત ટાઇટન્સ (GT)ના કેપ્ટન હાર્દિક પંડ્યાએ તેની ટીમ સાથેના સંબંધો તોડી નાખ્યા છે. હવે તે તેની જૂની મુંબઈ ઈન્ડિયન્સ (MI) ટીમમાં પાછો ફર્યો છે.
મુંબઈએ મોટા ટ્રેડ દ્વારા પંડ્યાને પોતાની ટીમમાં સામેલ કર્યો છે. ગુજરાત 2022માં નવી ટીમ તરીકે જોડાયું હતું. પછી તેણે પંડ્યાને 15 કરોડ રૂપિયામાં પોતાની ટીમમાં સામેલ કરીને તેને કેપ્ટન બનાવ્યો. ત્યારબાદ પંડ્યાએ પહેલી જ સિઝનમાં ટીમને ચેમ્પિયન પણ બનાવી હતી.
પણ ચાહકોના મનમાં આ સવાલ પણ ગુંજતો હશે કે આ ડીલથી પંડ્યાને શું મોટો ફાયદો થયો હશે? શું પંડ્યાએ કોઈ વધારાની ફી લીધી છે? આ ઉપરાંત ક્રિકેટ ચાહકો એ જાણવા માટે પણ ઉત્સુક હશે કે આ ટ્રાન્સફર અથવા ટ્રેડ વિન્ડો શું છે અને તેના નિયમો શું છે? શું ખેલાડીઓને પણ આનો ફાયદો થાય છે? ચાલો જાણીએ આ બધા સવાલોના જવાબ…
જ્યારે કોઈ ખેલાડી પોતાની ટીમ છોડીને ટ્રાન્સફર વિન્ડો દરમિયાન અન્ય ફ્રેન્ચાઈઝીમાં જાય છે, ત્યારે તેને ટ્રેડ કહેવામાં આવે છે. આ વેપાર બે રીતે થાય છે. પ્રથમ સોદો રોકડમાં થાય છે, એટલે કે જે ફ્રેન્ચાઇઝી ખેલાડીને વેચે છે તેને પૈસા મળે છે. બીજું, બે ફ્રેન્ચાઇઝીઓ તેમના ખેલાડીઓની અદલાબદલી કરે છે.
નિયમો અનુસાર, આ ટ્રાન્સફર અથવા ટ્રેડ વિન્ડો IPL સિઝનના એક મહિના પછી ખુલે છે. તે આગામી સીઝનની હરાજી પહેલા એક અઠવાડિયા સુધી ખુલ્લું રહેશે. ઉપરાંત, આ વિન્ડો હરાજી પછી ફરીથી ખુલે છે, જે આગામી IPL સિઝનની શરૂઆતના એક મહિના પહેલા બંધ થાય છે.
વર્તમાન ટ્રેડ વિન્ડો 12 ડિસેમ્બર સુધી ખુલ્લી રહેશે. જ્યારે હરાજી 19 ડિસેમ્બરે દુબઈમાં થવાની છે. આ વિન્ડો 20 ડિસેમ્બરથી ફરી ખુલશે, જે IPL 2024 સીઝન શરૂ થવાના એક મહિના પહેલા બંધ થઈ જશે.
હા, આ ટ્રેડિંગ વિન્ડો 2009માં શરૂ થઈ હતી. ત્યારબાદ પ્રથમ ડીલ મુંબઈ ઈન્ડિયન્સ અને દિલ્હી ડેરડેવિલ્સ (હવે દિલ્હી કેપિટલ્સ) વચ્ચે થઈ હતી. મુંબઈને આશિષ નેહરાના બદલામાં શિખર ધવન મળ્યો.
એક તરફ ટ્રેડ શું છે.
જ્યારે કોઈ ખેલાડી ઓલ-કેશ ડીલમાં ટીમ Aમાંથી ટીમ Bમાં જાય છે, ત્યારે તેને વન-વે ટ્રેડ કહેવામાં આવે છે. આમાં ટીમ B એ ખેલાડીના બદલામાં ટીમ A ને ખેલાડીની કિંમત ચૂકવવી પડશે, જે વેચનાર ટીમે હરાજી દરમિયાન તે ખેલાડીને ખરીદવા માટે ચૂકવી હતી. અથવા તે હસ્તાક્ષર સમયે ચૂકવવામાં આવી હતી. આવું જ આ વખતે હાર્દિક પંડ્યાના કિસ્સામાં થયું છે. મુંબઈ ઈન્ડિયન્સે ગુજરાત ટાઈટન્સને પંડ્યા જેટલી ફી ચૂકવી છે.
બંને બાજુ ટ્રેડ શું હોય
આ કિસ્સામાં, બંને ટીમો વચ્ચે ખેલાડીઓની આપ-લે થાય છે. પરંતુ આ સમયગાળા દરમિયાન, ખરીદનાર ટીમે બંને ખેલાડીઓ વચ્ચેના ભાવમાં તફાવત ચૂકવવો પડશે. આને દ્વિ-માર્ગીય વેપાર કહેવાય છે.
ટ્રેડમાં ખિલાડીનો અધિકારી હોય છે.
અલબત્ત, જ્યારે પણ કોઈ ખેલાડીનો ટ્રેંડ થાય છે, ત્યારે તે ખેલાડીની મંજૂરી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. ગુજરાત ટાઇટન્સ ક્રિકેટના ડિરેક્ટર વિક્રમ સોલંકીએ જણાવ્યું હતું કે હાર્દિકે પોતે મુંબઈની ટીમમાં પરત ફરવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી હતી અને હવે આ ટ્રેડ 15 કરોડ રૂપિયામાં કરવામાં આવ્યો છે. બીજી તરફ, ESPNcricinfo અનુસાર, મુંબઈએ IPL 2023 પછી તરત જ ગુજરાત સાથે હાર્દિકને વેપાર કરવા માટે વાતચીત શરૂ કરી હતી. MI ફ્રેન્ચાઇઝી એ પણ જાણવા માંગતી હતી કે ગુજરાત રોકડમાં વેપાર કરશે કે દ્વિ-માર્ગી.
જો કોઈ ખેલાડી ટ્રેડ વિન્ડો હેઠળ અન્ય ટીમમાં જવા માંગે છે અને તેની ફ્રેન્ચાઈઝી તેના માટે સંમત નથી, તો આ ડીલ થઈ શકશે નહીં. એટલે કે નિયમો અનુસાર વેપાર માટે ફ્રેન્ચાઈઝીની મંજૂરી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
ટ્રેડ દરમિયાન, જો કોઈ ફ્રેન્ચાઈઝી ખેલાડીની ફી સિવાય અન્ય ટીમને કોઈપણ રકમ ચૂકવે છે, તો તેને ટ્રાન્સફર ફી કહેવામાં આવે છે. આ ફી બે ફ્રેન્ચાઈઝી વચ્ચેના પરસ્પર કરારના આધારે નક્કી કરવામાં આવે છે અને તેની કોઈ મર્યાદા નથી. બંને ટીમો સિવાય IPL ગવર્નિંગ કાઉન્સિલ પણ આ ફીથી વાકેફ છે. હાર્દિક પંડ્યાના કિસ્સામાં, મુંબઈથી ગુજરાતને ટ્રાન્સફર ફીની કેટલી રકમ ચૂકવવામાં આવી છે તેનો ખુલાસો કરવામાં આવ્યો નથી.
શું ટ્રાન્સફર ફિમાં ખિલાડીનો હિસ્સો હોય
હા, કરાર મુજબ, ખેલાડી ટ્રાન્સફર ફીમાં ઓછામાં ઓછો 50% હિસ્સો મેળવી શકે છે. જો કે, આ કિસ્સામાં પણ ખેલાડી અને તેની ફ્રેન્ચાઇઝી વચ્ચેની પરસ્પર સંમતિ અનુસાર આ શેર ઘટાડી શકાય છે. તે પણ જરૂરી નથી કે ખેલાડીને હિસ્સો મળે. મુંબઈ અને ગુજરાત વચ્ચેના સોદામાં પંડ્યાને શું ફાયદો થયો કે તેને કઈ ટ્રાન્સફર ફી મળી તે અંગે કોઈ ખુલાસો કરવામાં આવ્યો નથી.
શું ટ્રાન્સફર ફિનો ફ્રન્ચાઇઝીના પર્સ પર અસર પડે
બિલકુલ નહીં, ટ્રાન્સફર ફીની ફ્રેન્ચાઈઝીના પર્સ પર કોઈ અસર થતી નથી. આ વાત હાર્દિક પંડ્યાના કિસ્સામાં સરળતાથી સમજી શકાય છે. પંડ્યાની કિંમત 15 કરોડ રૂપિયા હતી. તેમને ખરીદવાથી મુંબઈના પર્સમાંથી એટલી જ રકમ ઓછી થઈ જશે. જ્યારે ગુજરાતના પર્સમાં એટલી જ રકમ ઉમેરાશે. ટ્રાન્સફર ફીને આની સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી.
આનો અર્થ એ પણ થાય છે કે સમૃદ્ધ ફ્રેન્ચાઇઝી બીજા ખેલાડીને ખરીદવા માટે ટ્રાન્સફર ફી દ્વારા તેના પર્સની મર્યાદા કરતાં વધુ નાણાં ખર્ચી શકે છે. જો કે, આ માટે ટીમે તે ફ્રેન્ચાઈઝીને પણ મનાવવાની રહેશે જે ખેલાડી સાથે કરાર ધરાવે છે.