ISRO એટલે કે ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થાએ બપોરે 12.10 વાગ્યે સૌર મિશન આદિત્ય L1ના લોન્ચિંગ માટે કાઉન્ટડાઉન શરૂ કર્યું છે. આદિત્ય L1 આવતીકાલે (2 સપ્ટેમ્બર) સવારે 11.50 વાગ્યે PSLV XL રોકેટ દ્વારા શ્રીહરિકોટાના સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરથી લોન્ચ કરવામાં આવશે.
ઈસરોના ચીફ એસ સોમનાથે 30 ઓગસ્ટના રોજ કહ્યું હતું કે આદિત્ય એલ1ના લોન્ચિંગની તમામ તૈયારીઓ પૂર્ણ થઈ ગઈ છે. રોકેટ અને સેટેલાઇટ તૈયાર છે. અમે લોન્ચ માટે રિહર્સલ પણ કર્યું છે. મિશનને ચોક્કસ સીમા સુધી પહોંચવામાં 125 દિવસ લાગશે.અગાઉ, 28 ઓગસ્ટ, સોમવારના રોજ, ISRO ચીફ એસ સોમનાથે તમિલનાડુના સુલ્લુરપેટામાં શ્રી ચેંગલમ્મા પરમેશ્વરી મંદિરમાં પ્રાર્થના કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકો કોઈપણ મિશનની શરૂઆત પહેલા આ મંદિરની મુલાકાત લે છે. આ પરંપરા છેલ્લા 15 વર્ષથી ચાલી આવે છે.
ઈસરોએ પણ 30 ઓગસ્ટે કહ્યું હતું કે યાનની આંતરિક તપાસ પૂર્ણ થઈ ગઈ છે. તે લગભગ 4 મહિનામાં પૃથ્વીથી 1.5 મિલિયન કિલોમીટર દૂર લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ-1 એટલે કે L1 પોઈન્ટ પર પહોંચશે. આદિત્ય અવકાશયાન સૂર્ય પરના તોફાનોને સમજવા માટે L1 બિંદુની આસપાસ ફરશે. આ સિવાય ચુંબકીય ક્ષેત્ર અને સૌર પવન જેવી બાબતોનો અભ્યાસ કરશે. આદિત્ય પાસે ઉપયોગ માટે 7 પેલોડ્સ છે.
શા માટે આદિત્ય અવકાશયાન માત્ર L1 બિંદુ પર મોકલવામાં આવશે?
આદિત્યને સૂર્ય અને પૃથ્વીની વચ્ચે પ્રભામંડળની કક્ષામાં મૂકવામાં આવશે. L1 બિંદુની આસપાસની ભ્રમણકક્ષાને પ્રભામંડળ ભ્રમણકક્ષા કહેવામાં આવે છે. ISROનું કહેવું છે કે L1 પોઈન્ટની ફરતે પ્રભામંડળની ભ્રમણકક્ષામાં મૂકવામાં આવેલો ઉપગ્રહ કોઈપણ ગ્રહણ વિના સૂર્યને સતત જોઈ શકે છે.
આની મદદથી રિયલ ટાઈમ સોલર એક્ટિવિટીઝ અને સ્પેસ વેધર પર પણ નજર રાખી શકાય છે. આદિત્ય L1નું પેલોડ કોરોનલ હીટિંગ, કોરોનલ માસ ઇજેક્શન, પ્રી-ફ્લેર અને ફ્લેર પ્રવૃત્તિઓની લાક્ષણિકતાઓ, કણોની હિલચાલ અને અવકાશના હવામાનને સમજવા માટે માહિતી પ્રદાન કરે તેવી અપેક્ષા છે.
L1 શું છે?
લેગ્રેન્જ પોઈન્ટનું નામ ઈટાલિયન-ફ્રેન્ચ ગણિતશાસ્ત્રી જોસેફ-લુઈસ લેગ્રેન્જના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે. તે સામાન્ય રીતે L-1 તરીકે ઓળખાય છે. પૃથ્વી અને સૂર્ય વચ્ચે આવા પાંચ બિંદુઓ છે, જ્યાં સૂર્ય અને પૃથ્વીનું ગુરુત્વાકર્ષણ બળ સંતુલિત થાય છે અને કેન્દ્રત્યાગી બળનું નિર્માણ થાય છે.
આવી સ્થિતિમાં, જો કોઈ વસ્તુ આ સ્થાન પર રાખવામાં આવે છે, તો તે સરળતાથી બંને વચ્ચે સ્થિર રહે છે અને ઓછી ઊર્જાની પણ જરૂર પડે છે. પ્રથમ લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ પૃથ્વી અને સૂર્ય વચ્ચે 1.5 મિલિયન કિલોમીટરના અંતરે છે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, L-1 એ એક બિંદુ છે જ્યાં કોઈપણ પદાર્થ સૂર્ય અને પૃથ્વીથી સમાન અંતરે સ્થિર રહી શકે છે.