દેશની ત્રીજા નંબરની ફાર્મા કંપની શું વેહચાઇ જશે ?

દેશની ત્રીજા નંબરની ફાર્મા કંપની શું વેહચાઇ જશે ?

દેશની ત્રીજી સૌથી મોટી ફાર્મા કંપની સિપ્લા (ધ કેમિકલ ઈન્ડસ્ટ્રીયલ એન્ડ ફાર્માસ્યુટિકલ લેબોરેટરીઝ) વેચવા જઈ રહી છે. 1.2 લાખ કરોડની માર્કેટ કેપ ધરાવતી આ કંપની વિદેશી કંપનીને વેચવા જઈ રહી છે. વિશ્વની સૌથી મોટી ઇક્વિટી ફર્મ બ્લેકસ્ટોન આ કંપનીને ખરીદવાની રેસમાં આગળ છે. મની કંટ્રોલ અહેવાલ આપે છે કે બ્લેકસ્ટોને LP (લિમિટેડ પાર્ટનર્સ) સાથે મળીને સિપ્લામાં પ્રમોટરોનો સંપૂર્ણ હિસ્સો ખરીદવા માટે બિન-બંધનકર્તા બિડ કરી છે. અહીં અમે તમને સ્પષ્ટ કરી દઈએ કે સિપ્લાનું વેચાણ હજુ થયું નથી, પરંતુ વેચાણ અંગે વાતચિત ચાલી રહી છે તેમ માહિતી મળી રહી છે.

મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, ખ્વાજા હમીદનો પરિવાર કંપનીમાં પોતાનો 33.47 ટકા હિસ્સો વેચવા જઈ રહ્યો છે. સિપ્લા દેશની સૌથી જૂની ફાર્માસ્યુટિકલ કંપની છે, જે દવાની કિંમત ઓછી, નફા કરતાં વધુ રાખવા પર ભાર મૂકે છે. આ કંપનીને ગરીબોની ફાર્માસ્યુટિકલ કંપની પણ કહેવામાં આવે છે, પરંતુ હવે આ કંપની વેચાવા જઈ રહી છે. વર્ષ 1935માં શરૂ થયેલી એટલે કે આઝાદી પહેલા જો આ કંપનીની ડીલ બ્લેકસ્ટોન સાથે કરવામાં આવે તો આ કંપનીની કમાન ભારતીયના હાથમાંથી નીકળીને વિદેશીના હાથમાં જશે.

સિપ્લાના વેચાણના સમાચારથી લોકો ચોંકી ગયા છે. દરેકના મનમાં એક પ્રશ્ન હતો કે નફો કમાયા પછી પણ કંપની કેમ વેચાઈ રહી છે. હકીકતમાં, સિપ્લા ઉત્તરાધિકારીની ગેરહાજરી સાથે સંઘર્ષ કરી રહી છે. કંપનીના વેચાણનું એક મોટું કારણ અનુગામીનો અભાવ છે. જો આપણે સિપ્લાના સક્સેશન પ્લાન્સ પર નજર કરીએ તો ચિત્ર સ્પષ્ટ થાય છે. આ કંપનીની શરૂઆત વર્ષ 1935માં ખ્વાજા અબ્દુલ હમીદે કરી હતી. 1972માં તેમના મૃત્યુ બાદ કંપનીની કમાન યુસુફ હમીદને સોંપવામાં આવી હતી. યુસુફ હમીદ (વાય.કે. હમીદ) 87 વર્ષના છે. યુસુફ હમીદ (ચેરમેન) અને એમકે હમીદ (વાઈસ ચેરમેન) બંને બીજી પેઢીના છે અને બંને જૂના છે. આ કારણોસર, વર્ષ 2015 માં, તેણે સિપ્લાના બોર્ડમાં તેની ભાભી સમીના હેમિલનો સમાવેશ કર્યો. સમીના હમીદ હમીદ પરિવારની ત્રીજી પેઢી છે અને હાલમાં તે ત્યાંથી કંપનીનું સંચાલન કરી રહી છે.

તમે બધા સિપ્લાનું નામ જાણતા જ હશો. ખ્વાજા હમીદ જર્મનીમાં કેમિસ્ટ તરીકે કામ કરતા હતા. જ્યારે તેઓ ભારત પાછા ફર્યા ત્યારે તેમણે જોયું કે દેશની મોટી વસ્તી મોંઘી દવાઓ ખરીદવા માટે અસમર્થ છે. તેણે તે જ સમયે નક્કી કર્યું કે તે ગરીબો માટે દવા બનાવશે. સિપ્લાની શરૂઆત વર્ષ 1935માં થઈ હતી. તેમના આ પગલાની મહાત્મા ગાંધીએ પંડિત નેહરુ અને નેતાજી સુભાષ સુધી પ્રશંસા કરી હતી. ખ્વાજા હમીદની સસ્તી અને સ્વદેશી દવાઓ વિદેશી કંપનીઓના વર્ચસ્વને પડકારવા લાગી.

સિપ્લાએ ભારતમાં જેનરિક દવાઓ શરૂ કરી. વર્ષ 1972માં, સિપ્લાએ પ્રોપ્રાનોલોલનું સામાન્ય સંસ્કરણ તૈયાર કર્યું, જે હૃદયના રોગોની સારવાર માટે દવા છે. આ દાવાને લઈને બ્રિટિશ કંપની ઈમ્પિરિયલ કેમિકલ ઈન્ડસ્ટ્રીઝે તેમની સામે કેસ દાખલ કર્યો હતો. આ પછી યુસુફ હમીદ તત્કાલીન વડા પ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીને મળ્યા અને પૂછ્યું કે શું લાખો ભારતીયોને જીવનરક્ષક દવા ન મળવી જોઈએ કારણ કે આપણા લોકોને તે દવા બનાવનારાઓ પસંદ નથી. આ પછી, ભારત સરકારે પેટન્ટ કાયદામાં ફેરફાર કર્યો. સિપ્લાના આ પગલાથી દેશમાં સસ્તી અને જેનરિક દવાઓનો માર્ગ ખુલી ગયો છે.